صفحه 94، پاراگراف 2 و 3:

مثانه همانند معده ساختار کیسه ای دارد، بطوریکه حجم محتویات درون آن (یعنی ادرار) با افزایش و کاهش خود باعث بزرگ و کوچک شدن آن می شود. در دیواره مثانه، بافت ماهیچه ای زیادی وجود دارد که امکان انقباض (هنگام تخلیه ادرار) و استراحت (هنگام پر شدن از ادرار) را برای آن فراهم می کند. مثانه ،داخل لگن خاصره انسان قرار دارد.ادرار موجود در مثانه، توسط یک لوله رابط از بدن خارج می شود. این لوله رابط در حد فاصل مثانه و سر آلت تناسلی قرار گرفته است و میز راه نامیده میشود. در محل اتصال مثانه به میز راه، بنداره هایی وجود دارد که فقط هنگام خروج ادرار از مثانه باز می شوند. دو بنداره موجود در ابتدای میز راه عبارتند از :

1-     بنداره داخلی میز راه: در ارتباط مستقیم با ادرار مثانه بوده و از نوع ماهیچه صاف است. عملکرد این بنداره غیر ارادی است، بطوریکه بصورت غیر ارادی ،ماهیچه های آن منقبض نگه داشته می شود و فقط هنگام تخلیه ادرار به حالت استراحت در می آید. این بنداره تحت کنترل اعصاب خود مختار است.

2-     بنداره خارجی میز راه: با ادرار موجود در مثانه ارتباط مستقیم نداشته (زمانیکه بنداره داخلی در وضعیت بسته باشد) و از نوع ماهیچه مخطط است. عملکرد این بنداره، ارادی بوده، بطوریکه به استراحت در آمدن ماهیچه های آن هنگام تخلیه ادرار، بصورت ارادی انجام می شود. این بنداره تحت کنترل قشری مخ است.

ساز و کار مربوط به نحوه تخلیه ادرار را می توان به شرح زیر توصیف کرد:

1-     هنگامی که حجم ادرار جمع شده در کیسه مثانه از حد مشخصی فراتر رود، دیواره ماهیچه ای آن کشیده می شود. این حجم مشخص براساس سن، جنس و نژاد در افرادمختلف، متفاوت است ولی بطور معمول وقتی این حجم به دو سوم حداکثر ظرفیت مثانه که رسید کشیدگی دیواره، بصورت ارادی احساس می شود.

2-     در دیواره مثانه نوعی یاخته های تمایز یافته وجود دارند که گیرنده های کششی نامیده می شوند. این یاخته ها، نوعی گیرنده های حسّی هستند که از یاخته های ماهیچه ای تمایز پیدا کرده اند و دیگر وظیفه انقباض ماهیچه را بر عهده ندارند بلکه نسبت به کشیدگی، حساسیت پیدا کرده اند، یعنی می توانند در اثر افزایش طول، پیام کشش را تولید کنند.

3-     گیرنده های کششی، پیام کشیدگی را توسط یاخته عصبی حسی به نخاع و مغز ارسال می کنند و احساس دفع ادرار بوجود می آید.

4-     نخاع، مستقیماً و بدون کمک مغز، توسط یاخته های عصبی حرکتی، پیام انقباض را به ماهیچه های صاف دیواره مثانه ارسال می کند. ارسال این پیام، غیر ارادی بوده و جمع شدن دیواره مثانه باعث هدایت ادرار به طرف بنداره داخلی میزراه شده و سبب باز شدن غیر ارادی آن می شود.

5-     با افزایش شدت انقباض ماهیچه های دیواره مثانه، ادراری که از بنداره داخلی میزراه گذشته است با مانع دیگری روبرو می شود و آن بنداره خارجی میزراه است.

6-     در نوزادان و کودکان که هنوز ارتباط مغز و نخاع بطور کامل برقرار نشده، بنداره خارجی میزراه بصورت غیر ارادی باز شده و باعث خروج ادرار از مثانه به میزراه می شود.

7-     در بالغین تخلیه ادرار از این مرحله به بعد توسط مراکز مغزی، بصورت ارادی قابل مهار یا تسهیل است.

 پس: مراحل 1 تا 6 تخلیه ادرار که بصورت غیر ارادی است نوعی انعکاس محسوب می شود که قبلاً در ارتباط با آن مطالبی نوشته ام (درباره صفحه 41 ، ‌پاراگراف دوم). در اینجا انعکاس بکار رفته از نوع انعکاس نخاعی است.

8-     در بالغین، با به استراحت در آمدن بنداره خارجی میزراه توسط مغز و بصورت ارادی، تخلیه مثانه از ادرار انجام میشود. جدول زیر را بخاطر بسپارید:

نکته: از انعکاس های نام برده شده کتاب درسی تا اینجا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-     بلع 2- برگشت اسید معده به مری 3- ترشح بزاق 4- بخش غیر ارادی تخلیه ادرار 5- استفراغ