صفحه 40، پاراگراف آخر (گردش خون دستگاه گوارش) و شکل 33:

خون در بدن انسان، پراکندگی یکنواخت ندارد و براساس نیاز اندام‏های بدن در بعضی بخش‏های بدن می‏تواند بیشتر انباشته شود. بعنوان مثال هنگام انجام کارهای عضلانی و ورزش شدید، خون عمدتاً به ماهیچه های بدن هدایت می‏شود تا مواد مغذی (مخصوصا گلوکز) و اکسیژن زیادی به آنها برساند و یا پس از صرف غذا، خون به سوی دستگاه گوارش هدایت می‏شود تا مواد گوارش یافته فضای لوله گوارش جذب خون شود.

تقریباً همه اندام‏های بدن، خون سیاهرگی‏ اشان را مستقیماً و مستقلاً به قلب برمی‏گردانند(یعنی از داخل دیگر اندامها عبور نمی دهند)ولی خون سیاهرگی حاصل از قسمت عمده لوله گوارش بطور مستقیم به قلب برنمی‏گردد بلکه ابتدا وارد کبد شده و پس از خروج از آن به قلب می‏رسد. سیاهرگی که از پایین وارد کبد می‏شود اصطلاحاً سیاهرگ باب نامیده می‏شود و خون سیاهرگی را از اندام‏های زیر دریافت می‏کند :

1-معده                        2- روده باریک (که شامل دوازدهه هم می‏شود)

3- روده بزرگ                 4- راست روده           5- لوزالمعده         6- طحال.

نکته: همه خون سیاهرگی وارد شده به سیاهرگ باب از اندام‏های گوارشی منشأ نمی‏گیرد. بعنوان مثال خون سیاهرگی طحال، وارد سیاهرگ باب می‏شود، در حالیکه طحال بخشی از دستگاه گوارش محسوب نمی‏شود(طحال نوعی اندام دفعی محسوب می شود).

سیاهرگی که از کبد خارج می‏شود، سیاهرگ فوق کبدی نامیده می‏شود و علاوه بر خون سیاهرگی دریافتی از سیاهرگ باب، خون سیاهرگی خود کبد هم از طریق آن خارج می‏شود. سیاهرگ فوق کبدی به بزرگ سیاهرگ زیرین متصل شده و عاقبت خون سیاهرگی خود را غیر مسقیم وارد دهلیز راست قلب می‏کند.

حالا سؤال اینجاست که چه لزومی داره که خون سیاهرگی بیشتر قسمت‏ های لوله گوارش قبل از رسیدن به قلب یه سری به کبد بزنن؟! پس از میل غذا، میزان جریان خون سرخرگی به دستگاه گوارش افزایش می‏یابد تا هم نیاز آن به فعالیت بیشتر تأمین شود و هم مواد مغذی خورده شده، جذب خون شود و امّا علت اینکه خون برگشتی از کبد عبور می‏کند بخاطر کارهایی است که قراره کبد روی خون سیاهرگی انجام بده. کارهایی که کبد بر روی خون سیاهرگی دریافتی از طرق سیاهرگ باب انجام می‏دهد:

1-     از گلوکز های جذب شده، گلیکوژن ساخته می‏شود. پس گلیکوژن کبد پلی ‏ساکاریدی است که از گلوکزهای جذب شده ساخته شده است (در توضیح گوارش کربوهیدرات‏ها جذب شده در صفحه 35 پاراگراف1 مطالبی عرض کردم).در واقع؛ گلوکز‏های جذب شده در روده باریک باید به شکل ذخیره‏ای درآیند تا در فاصله بین وعده ‏های غذایی بتوانند نیاز به انرژی بدن را تأمین کنند. گلوکز در آب بسیار محلول است ولی وقتی به شکل گلیکوژن درمی‏آید نامحلول شده و ظرفیت ذخیره آنرا افزایش می‏دهد. یاخته‏ های کبدی آنزیم‏ هایی دارند که می‏توانند گلوکزهای جذب شده در رژیم غذایی را به صورت گلیکوژن درآورند. البته گلیکوژن علاوه بر یاخته‏ های کبدی، در یاخته‏های ماهیچه‏ ای هم تولید می‏شود و شکل ذخیره‏ای کربوهیدرات علاوه بر جانوران در قارچ‏ها هم است.

2-     از آمینو اسیدهای جذب شده، بعضی پروتئین‏ها را می‏سازد. آمینواسیدهایی که از طریق گوارش شیمیایی پروتئین‏های غذا، جذب خون می‏شوند می‏توانند در تولید پروتئین‏های بدن انسان مورد استفاده قرار گیرند. بعنوان مثال، یکی از مهمترین پروتئین‏های خون که باعث حفظ فشار اُسمزی خون می‏شود(توضیحات پاراگراف 4، صفحه 79) آلبومین نامیده می‏شود و پس از ساخت توسط یاخته‏ های کبدی به پلاسمای خون ریخته می‏شود و یا اریتروپویتین (توضیحات پاراگراف3، صفحه 81)، که هورمونی پروتئینی است، هنگام کاهش مقدار اکسیزن خون توسط یاخته‏ های کبدی ساخته شده و به خون ترشح می‏شود.

3-     برای ساخته شدن گویچه ‏های قرمز در مغز استخوان، آهن مورد نیاز است (توضیحات پاراگراف 81). علاوه بر این در تولید میوگلوبین موجود در یاخته‏های ماهیچه ‏ای هم آهن مورد نیاز است. آهن از عناصر شیمیایی مهمّی است که تمایل عجیبی در اتصال به O₂ و CO₂ دارد و می‏تواند در فشار بالا با آنها ترکیب شده و در فشار پایین از آنها را جدا شود.یاخته های کبدی، آهن جذب شده را ذخیره می کنند.

4-     از جمله ویتامین‏هایی که پس از جذب می‏توانند در یاخته ‏های کبدی ذخیره شوند و در مواقع نیاز شدید بکار روند ویتامین B₁₂ است که در ساخته شدن گویچه‏ های قرمز در مغز استخوان کاربرد دارد.یاخته های کبدی، می توانند برخی ویتامین ها را در خود ذخیره کنند.

نکته: لازم به ذکر است که پس از مدت زمان تقریباً زیاد (یعنی در انتهای فاصله بین وعده‏های غذایی)، جریان خون دستگاه گوارش، بحالت عادی و معمول خود (یعنی قبل از تغذیه) بازمی‏گردد، پس ما نباید بلافاصله پس از صرف وعده غذایی کارهای سنگین مثل ورزش شدید انجام بدهیم ،چون با اینکار از جذب غذا جلوگیری میکنیم.

شکل 33 این صفحه، سیاهرگ ورودی (سیاهرگ باب) و سیاهرگ خروجی (سیاهرگ فوق کبدی) کبد را نشان می‏دهد که در آن خون سیاهرگی از معده، روده باریک، روده بزرگ، راست روده، لوزالمعده و طحال دریافت می‏ شود. سیاهرگ فوق کبدی به بزرگ سیاهرگ زیرین وصل شده و بسوی قلب حرکت میشود. در زیر روده باریک و در فاصله کولون بالا‏رو و راست روده، سیاهرگ خارج شده از پاها قابل رؤیت هستند.